Terwijl de inspanningen van Platform Bèta Techniek om meer studenten te laten kiezen voor techniek (hbo en wo) de laatste jaren succesvol zijn en TechniekTalent.nu aan de weg timmert om een zelfde trend in het (v)mbo voor elkaar te krijgen, blijkt er een groot ‘lek’ te zitten in de arbeidsmarkt van technici.
Maar liefst 38 % van de jongeren die met een technisch diploma hun opleiding afsluiten, kiest voor een niet-technische baan in een niet-technische sector. En bij alle werknemers in techniekbedrijven die op zeker moment van baan wisselen, stapt ook nog eens 39 % over naar een niet-technische onderneming. Die overstappers zijn echter merendeels niet-technici. En anders is vaak ook hun volgende functie technisch, maar dus bijvoorbeeld bij een ziekenhuis, onderwijsinstelling of andere werkgever. Met andere woorden: er zit een enorm ‘lek’ bij technische schoolverlaters en – iets minder – bij technici die van baan veranderen.
De percentages komen uit de in oktober verschenen Monitor Technische Arbeidsmarkt 2013 van SEO Economisch Onderzoek, een aan de UvA gelieerd bureau. De Amsterdamse economen maakten deze monitor van een dikke honderd pagina’s in opdracht van TechniekTalent.nu.
Alle inspanningen om studentenaantallen in techniek op te krikken, lijken onderuit te gaan omdat blijkbaar veel technici meer brood zien in ‘niet-techniek’. De waarom-vraag beantwoordt het rapport van SEO echter niet. ‘Het is vooralsnog onduidelijk waarom bijna twee op de vijf technisch opgeleide schoolverlaters niet in technische bedrijven en/of technische beroepen gaat werken’, schrijven de economen.
De voor de hand liggende veronderstelling dat die uitstroom veroorzaakt wordt door hogere salarissen en betere arbeidsvoorwaarden in niet-technische sectoren, is niet nader onderzocht in de Monitor. ‘Wij zijn daar niet dieper op ingegaan omdat we een andere onderzoeksvraag hadden. TechniekTalent wilde eerst heldere informatie over stromen op arbeidsmarkt. In hoeverre lonen daarbij een rol spelen, vergt nader en ander onderzoek’, zegt SEO-onderzoeker Maikel Volkerink. Hij en zijn collega’s hebben weliswaar al eerder onderzocht hoe het zit met de technische arbeidsmarkt en gekeken naar de uitstroom van technici, maar toen (in februari dit jaar) is niet gebleken dat salarissen doorslaggevend waren. Motieven om te switchen naar niet-technische beroepen zouden eerder te maken hebben met flexibiliteit en de mogelijkheid van deeltijdwerk, carrièrekansen, baantevredenheid en reistijden. Salaris stond onderaan in de rangorde van beweegredenen.
Hoe het ook zij, de ‘lekken’ zorgen ervoor dat de arbeidsmarkt voor technici gespannen blijft. Een krappe arbeidsmarkt, relatief lage werkloosheid onder technici, en toch geen opwaartse druk op de salarissen. Het vraag-aanbodmechanisme lijkt voor technici niet te werken.
De grote uitval van technici is nog meer opzienbarend vanwege het economisch belang van technische bedrijven. De Monitor geeft daarover heldere cijfers. Van alle werknemers in Nederland creëren de 20 % technische werknemers in technische bedrijven 27 % van de toegevoegde waarde en 41 % van de productiewaarde in Nederland. En 70 % van de export in 2012 kwam uit technische bedrijven.
Daaruit blijkt dat technische bedrijven de meest productieve zijn en dat ze van levensbelang zijn voor export. De uitvoer van producten en diensten naar het buitenland – en de groei daarvan in de afgelopen jaren van economische malaise, heeft de Nederlandse economie ‘op koers gehouden’. Industrie, techniek en export vormen de kurk waar Nederland op drijft. En daarvoor zijn goed opgeleide technici op alle niveaus broodnodig.
De arbeidsmarkt voor technici in de komende jaren kenmerkt zich door tegenstrijdige tendensen. Enerzijds neemt werkgelegenheid af, met 88.000 arbeidsjaren tot 2018. Tegelijkertijd stijgt de productie. Kortom: machines nemen steeds meer over. Toch is er grote behoefte aan nieuwe technische mensen: 119.000 arbeidsjaren in 2013-2018 (waarbij 61.000 nodig zijn in technische, en 58.000 in overige bedrijven). Dit omdat de uitstroom van mensen die met pensioen gaan, groot is. En het wordt nog een hele opgave daarin te voorzien, want het aanbod – mensen met een technisch diploma – daalt (overigens ook in niet-technische vakken, een kwestie van demografie), terwijl de uitstroom van gepensioneerden stijgt. De arbeidsmarkt wordt dus nog krapper.
Bron: Benno Boeters
